Πριν από ένα τρίμηνο, και με καθυστέρηση έξι μηνών, αλλά με συνοπτικές διαδικασίες, η ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διοχέτευσαν στην Ελλάδα 130 δισ. ευρώ για να αποφύγει την κήρυξη στάσης πληρωμών. Τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου δείχνουν πως η ελληνική κυβέρνηση εκτελεί το έργο της καλά. Η χώρα όμως πρέπει να αναπτυχθεί, ενώ παράλληλα μειώνει τις δημόσιες δαπάνες της και οι λιανικές πωλήσεις δεν είναι ευοίωνες.
Το πιθανότερο σενάριο είναι πως η Ελλάδα θα χρειαστεί να μειώσει την καθαρή αξία του χρέους της με αναδιάρθρωση ενδεχομένως κάποια στιγμή τον επόμενο χρόνο. Εν τω μεταξύ, όμως, παραδόξως, η καλύτερη επιλογή της είναι να προσποιείται πως δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο.
Η πρώτη αναθεώρηση του προγράμματος από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ καταλήγει στο ότι η δημοσιονομική πολιτική οδεύει στον σωστό δρόμο. Η Ελλάδα προχωρά σε μία άνευ προηγουμένου σύσφιγξη της δημοσιονομικής της πολιτικής, που αντιστοιχεί στο 16% του ΑΕΠ μέσα σε διάστημα λίγων ετών.
Η κυβέρνηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου, που κληρονόμησε αυτά τα προβλήματα από τον ανίκανο και αναληθή προκάτοχό του, κατάφερε να προχωρήσει χωρίς να συναντήσει ανυπέρβλητες πολιτικές αντιδράσεις. Υπάρχουν μεν απεργίες και διαδηλώσεις, αλλά όχι -προς το παρόν τουλάχιστον- χάος ή κατάρρευση της δημόσιας τάξης. Το ξεκαθάρισμα ενός κληροδοτημένου προβλήματος μπορεί να δημιουργήσει ένα ισχυρό πολιτικό αφήγημα περί ανάκαμψης και λύτρωσης, ασχέτως με το πόσο δυσάρεστες είναι οι πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν.
Ο κ. Παπανδρέου μπορεί να κοιτάξει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και σε όσα έκανε ο Πρόεδρος Luiz Inácio Lula da Silva στη Βραζιλία, ως ένα μάθημα για το πώς είναι δυνατόν μια κεντροαριστερή κυβέρνηση να μπορέσει να μετατρέψει την αυστηρή πολιτική δημοσιονομικής πειθαρχίας σε πολιτικό όφελος. Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας ανέλαβε την ηγεσία της χώρας εν μέσω πανικού για το ενδεχόμενο άμεσης κρατικής χρεοκοπίας και τώρα αναμένεται να αποχωρήσει από την προεδρία με μία αδιανόητα υψηλή δημοτικότητα.
Όταν εξελέγη ο κ. da Silva, το 2002, η Βραζιλία είχε ήδη λάβει δάνειο 30 δισ. δολαρίων, το μεγαλύτερο στην ιστορία του ΔΝΤ. Ο κ. da Silva αγνόησε όσους ζητούσαν στάση πληρωμών και υιοθέτησε αυστηρό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα στο 4,25% του ΑΕΠ, ακόμη πιο φιλόδοξο από όσα επίτασσε το ΔΝΤ. Η εμπιστοσύνη ανακτήθηκε και οι όποιες βάσιμες ανησυχίες περί χρεοκοπίας εξανεμίστηκαν μέσα σε έναν χρόνο.
Για τα επόμενα 8 χρόνια καταγράφηκε μία σπάνια επιτυχία για τη σοσιαλδημοκρατία στη Λατινική Αμερική - για να είμαστε δίκαιοι, βασίστηκε σε δουλειά που ξεκίνησε από την προηγούμενη κυβέρνηση του Fernando Henrique Cardoso. Δημοσιονομικός εξορθολογισμός, σταθερή ανάπτυξη, μείωση της φτώχειας μέσω δημιουργίας θέσεων εργασίας και το γνωστό σύστημα κοινωνικών επιδομάτων Bolda Familia, όλα αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα υποδείγματα σε μία περιοχή όπου το εναλλακτικό μοντέλο της Αριστεράς είναι ο λαϊκισμός του Hugo Chavez.
Ατυχώς, οι συνθήκες για την Αθήνα δεν είναι τόσο καλές όσο για την Μπραζίλια. Η καλή αρχή του κ. Παπανδρέου δεν μπορεί να αποκρύψει το γεγονός ότι ακόμη και με επιτυχημένη δημοσιονομική πολιτική, το χρέος της χώρας θα προσεγγίσει το 150% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση θα πρέπει παράλληλα να προχωρήσει σε περιορισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος έχοντας παράλληλο στόχο ανάπτυξης. Προς το παρόν, η ανάπτυξη είναι πιο αδύναμη απ' ό,τι αναμενόταν.
Η Ελλάδα προσπαθεί παράλληλα να πετύχει αυτήν τη στροφή εν μέσω ενός διεθνούς περιβάλλοντος διστακτικών καταναλωτών και φοβισμένων επενδυτών. Η Βραζιλία είχε το πλεονέκτημα να υλοποιήσει την πολιτική της εν μέσω κλίματος ισχυρής ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας και ενίσχυσης των τιμών των εμπορευμάτων. Η μη ανταγωνιστική Ελλάδα, με τη χαμηλή παραγωγικότητα και το υψηλό κόστος εργασίας, καθώς είναι παράλληλα εγκλωβισμένη στο ευρώ, προσπαθεί να ανακάμψει εν μέσω κλίματος αδύναμης διεθνούς οικονομίας.
Οι επενδυτές παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς την ικανότητα προβληματικών οικονομιών να ανακάμψουν υπό το βάρος αυτής της αρνητικής ατμόσφαιρας. Η Ιρλανδία προχώρησε σε ένα πρόγραμμα λιτότητας χωρίς τη στήριξη του ΔΝΤ. Το χρέος της εξακολουθεί να είναι διαπραγματεύσιμο με spread υψηλότερα των 300 μονάδων βάσης. Οι αγορές, ενώ απολαμβάνουν φθηνό χρήμα από κρατικούς τίτλους των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Βρετανίας, τιμωρούν αυστηρά τις οικονομίες που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Τα ελληνικά spreads βρίσκονται και πάλι πάνω από τις 800 μονάδες βάσης, στα επίπεδα δηλαδή προ της έγκρισης του προγράμματος στήριξης.
Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να κάνει η κυβέρνηση Παπανδρέου με τα δημοσιονομικά της κεντρικής κυβέρνησης, μεγάλο μέρος του προβλήματος αφορά στην τοπική αυτοδιοίκηση και σε άλλους τομείς σε μη εθνικό επίπεδο. Για να πετύχει η Ελλάδα τους στόχους της πρώτης αναθεώρησης του προγράμματος στήριξης έπρεπε να είναι ιδιαίτερα αυστηρή ως προς την ασωτία που κυριαρχούσε σε περιφερειακό επίπεδο.
Όλα αυτά σημαίνουν πως η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει τις προσπάθειες και να κηρύξει τώρα στάση πληρωμών; Η απάντηση είναι αρνητική για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί με την αναδιάρθρωση του χρέους η χώρα θα κατάφερνε μόνο ένα πράγμα: τη χαλάρωση των πιέσεων στη δημοσιονομική της κατάσταση. Αλλά και πάλι, η Ελλάδα θα συσσώρευε χρέος, χωρίς να επιλύσει το βασικό πρόβλημα που είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας.
Το πρόγραμμα στήριξης του ΔΝΤ και της Ε.Ε. δεν περιλαμβάνει μόνο δημοσιονομικούς στόχους, αλλά επεκτείνεται και σε λεπτομερείς κινήσεις απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων, των μεταφορών, του κλάδου ενέργειας, σε μείωση των ζημιών στις κρατικές επιχειρήσεις, σε αλλαγές της νομοθεσίας για την αγορά εργασίας κ.λπ. Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει σε αυτές τις κινήσεις είτε κηρύξει πτώχευση είτε όχι, έτσι ώστε να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της.
Δεύτερον, δεδομένης της έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών στο ελληνικό χρέος, ενδεχόμενη χρεοκοπία της χώρας θα οδηγούσε και πάλι σε ευρωπαϊκή τραπεζική κρίση. Η καλύτερη λύση για την Ελλάδα είναι να συνεχίσει και να πετύχει όσους στόχους μπορεί, την ώρα όπου τα κεφάλαια από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ την προστατεύουν από την κρίση των αγορών.
Η αναδιάρθρωση θα έχει λογική ύστερα από έναν χρόνο, υπό την προϋπόθεση πως ο προϋπολογισμός θα οδηγείται σε πλεόνασμα. Οι γκουρού των αγορών λένε πως αυτό αναμένουν ούτως ή άλλως οι περισσότεροι επενδυτές.
Εν τω μεταξύ, η υπόλοιπη Ευρώπη μπορεί να συνεχίζει τη δημιουργία ενός συστήματος ασφαλείας. Η Πορτογαλία και η Ισπανία μπορούν να προχωρήσουν σε μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας. Οι τράπεζες που διατηρούν πολλά ελληνικά ομολόγα στους ισολογισμούς τους μπορούν να επιδιώξουν να τα πουλήσουν ή να συγκεντρώσουν αρκετά κεφάλαια για να προφυλαχθούν από μελλοντική αναδιάρθρωση.
Θα οδηγηθεί, λοιπόν, η Ελλάδα σε αναδιάρθρωση χρέους; Πιθανόν, αλλά όχι ακόμη. Όσο οδυνηρό και να είναι, ο αγώνας εν μέσω ενός προγράμματος του ΔΝΤ έχει ορισμένα οφέλη, και η κυβέρνηση Παπανδρέου πρέπει να τα εκμεταλλευτεί.
ΠΗΓΗ: http://www.ft.com/ Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου